SINIFLANDIRMA
Canlıların özelliklerine göre gruplandırılmasına sınıflandırma denir. İlk sınıflandırma
canlıların dış görünüş ve görevlerine göre yapılmıştır.
örn:Aristo canlıları,
a)Hayvanlar; Yaşadıkları yere göre
1)Suda 2)Karada 3)Havada
b)Bitkiler; Görünüşlerine göre
1)Otlar 2)Çalılar 3)Ağaçlar
Aristo’nun yaptığı bu sınıflandırma ampirik (suni) sınıflandırmadır.
Bu sınıflandırmada;
1-Dış görünüş
2-Yaşadıkları ortam
3-Görevleri
4-Yararlılıkları vb. özellikleri dikkate alınır.
Sınıflandırmada önceleri analog organlar dikkate alınmıştır.
- Analog organ: Embriyonik kökeni farklı, görev ve yüzeysel
benzerlikleri olan
organlardır.
örn:Kuş Kanadı ile kelebek kanadı. Yunus ile köpek balığı yüzgeçleri.
Sınıflandırmadaki gelişmelerle analog organların sınıflandırmada önemsiz olduğu
fark edilmiş,bunun yerine homolog organlar dikkate alınmıştır.
- Homolog organ:Embriyonik kökenleri aynı, görev ve biçimleri aynı veya farklı
olan organlardır
örn:İnsan kolu,yarasa kanadı,balina yüzgeçleri gibi.
Filo genetik sınıflandırma
1-Filogenezi
2-Ontogenezi
3-Anatomi ve fizyolojisi
4-Histoloji ve morfolojisi
5-Serolojisi dikkate alınarak yapılır.
Sınıflandırma birimleri:
1-Alem 2-Şube 3-Sınıf 4-Takım 5-Aile 6-Cins 7-Tür
(Kingdom) (Filum) (Clasis) (Ordo) (Familya) (Genus) (Species)
NOT: a) Birey sayısı türden aleme doğru gittikçe artar.
b) Ortak özellikler alemden türe doğru gittikçe artar.
Tür:
1- Ortak atadan gelen
2- Yapı,şekil,görev bakımından benzer
3- Kendi aralarında üreyebilen
4- Üreyebilen fertler meydana getirebilen bireyler topluluğudur.
Tür sınıflandırmanın en küçük birimidir.Binominal (ikili adlandırma) sistemine
göre adlandırılır.
örn:Homo sapiens-Modern insan
örn:Pinus silvestris-Sarı çam
Binomiminal sistemde ilk ad
a) Cins adıdır.
b) Büyük harfle başlar.
c) Sınıflandırmadaki yerini belirtir
d) Farklı türlerde cins adının aynı oluşu yakın akraba olduğunu gösteri
Örn: Pinus pinea, Morus nigra, Populus nigra, Pinus nigra verilen türlerde cins
ismi aynı olan Pinus nigra ve Pinus pinea yakın türdür. (Akrabadır).
Binominal sistemde Ikinci ad.
a) Tür adıdır
b) Özellik belirtir
c) Farklı türlerde aynı olması akrabalığı belirlemez.
örn: Pinus nigra,Morus nigra,Populus nigra Tür adları aynıdır ancak akraba
değillerdir.
Canlılar dünyası
Sınıflandırma birimleri ve örnek sınıflandırma
CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI
1-MONERALAR: A)Tek hücreli B) Prokaryot .
a) Virüsler örnek:çiçek,grip,frengi.aıds
b) Riketsiyalar örnek:lekeli humma,konjonktivit..
c) Bakteriler örnek:verem,zatürre,yoğurt.
d) Mavi-yeşil algler örnek:nostoc
2-PROTİSTALAR: A)Tek hücreli B)Eukaryotik .
a)Protozooalar.
1-Kamçılılar örnek:euglena
2-Kök ayaklılar örnek:amip
3-Silliler örnek.paramesium
4-Sporlular örnek:plazmodium
b)Tek hücreli algler örnek:diyatomlar
c) Cıvık mantarlar örnek:oomycota
3-FUNGİLER :A)Çok hücreli B)Eukaryot C)Hetotrof
a)Küf mantarları örnek:candida,rhizopus
b)Maya mantarları örnek:bira mayası
c)Şapkalı mantarlar örnek:kültür mantarı
4-PLANTAE: A)Çok hücreli B)Eukaryot C)Ototrof
1) Çiçeksiz bitkiler
a)Damarsız Çiçeksiz bitkiler
1-Su yosunları
2-Kara yosunları
3-Ciğer otları
b)Damarlı Çiçeksiz bitkiler
1-Eğrelti otları
2-At kuyrukları
3-Kibrit otları
2) Çiçekli bitkiler
a) Açık tohumlular örnek:çam ,ladin
b)Kapalı tohumlular
1-Tek çenekliler örnek:soğan,zambak,
2-Çift çenekliler örnek:elma domates.
5-ANİMALİA:A)Çok hücreli B)Eukaryot C)Hetotrof
a) Omurgasızlar
1-Süngerler örnek:adi sünger
2-Sölentereler örnek:hidra,mercan,deniz anası.
3-Solucanlar örnek:tenya,toprak solucanı,sülük
4-Yumuşakçalar örnek:mürekkep balığı,solucan
5-Kabuklular örnek:ıstakoz,yengeç
6-Örümcekler örnek:örümcek,akrep,kene
7-Böcekler örnek:arı,karınca,sinek
8-Çok ayaklılar örnek:çıyan ,kırkayak
9-Derisi dikenliler örnek:deniz yıldızı,deniz kestanesi.
-
b) Omurgalılar
1-Balıklar örnek:levrek,mezgit.
2-Kurbağalar örnek. semender,su kurbağası
3-Sürüngenler örnek. timsah,kaplumbağa
4-Kuşlar örnek. kartal,deve kuºu,penguen.
5-Memeliler örnek. balina,yarasa,kanguru,fare.
1-Virüsler
a)Hücre zarı,sitoplazma,organeller bulunmaz.
b)Enzimleri (Metabolizmaları )yoktur.
c)Protein kılıf ve yönetici molekül(DNA veya RNA) den oluşur.
d)Obligat endo-parazittir.
e)Konukçu Hücre dışında cansızdır.Ancak,ph,ısı ve kimyasal koşullar uygun
oldukça canlılıkları devam eder.
f)Canlılara üremeleri,mutasyona uğramaları ve yönetici mol.taşımalarıyla benzer.
g)Antibiyotiklerden etkilenmezler.
h)hücreler virüslere karşı bağışıklık maddesi interferon üretirler.
I)Her virüs özel bir Hücre içinde, çoğalabilir(Enfeksiyon oluşturur)
2-Bakteriler
a)Prokaryotturlar
b)Enzim sistemleri bulunur,özgün metabolizmaları vardır.
c)Nucleus ve zar sistemlerine ait organeller bulunmaz.
d)yönetici molekülü DNA dır ve nuclear alanda çıplak olarak bulunur.
e)Protein,yağ ve karbonhidrat içeren hücre çeperi vardır.
f)Bazılarında kapsül bulunur.
g)Sitoplazmada :DNA,RNA,ribozom,poliribozom,glikojen,yağ damlaları bulunur.
h)Hücre zarı kıvrımlarından oluşmuş mesezom ve tilakoid taşıyanlar vardır.
1-Mesezom:oksijenli solunum Enzimleri taşırlar.
2-Tilakoid:klorofil taşırlar.
ı)Flagellum(kamçı) taşıyanlar aktif hareketlidir.
k)Tek veya koloniler halinde yararlar.
3-Mavi-yeşil algler
Genel özellikleri:
1-Prokaryotturlar.
2-Tek veya koloni halinde yaşarlar.
3-Selüloz çepere sahiptirler.
4-Sitoplazmada klorofil(Yeşil),fikosiyanin(Mavi) pigmentleri taşırlar.
5-Fotosentetik bakterilere benzemekle beraber farklı olarak fotosentezde oksijen
açığa çıkar.
6-Mikroskobiktirler.
7-Mantarlarla ortaklaşa likenleri oluştururlar.
8-Havanın serbest azotunu tutarak toprağı verimli hale getirirler.
9-Olumsuz koşullarda endospor oluştururlar.-
10-Üremeleri: a)Eşeysiz üremeleri sporlarla gerçekleşir,b)eşeyli üreme görülmez.
örnek:Nostoc ,Oscillatoria.
PROTİSTALAR
Genel özellikleri:
1-Eukaryotturlar.
2-Serbest ve parazit yaşayanları vardır.
3-Tek ve koloni oluşturan türler vardır.
4-Suda,karada,canlı artıklarında,canlıların vücudları içinde yaşayabilirler.
5-Aktif hareketlidirler.
6-Beslenmeleri yönünden,hayvansal,bitkisel ve mantarsal özellikler gösteren türler
vardır.
7-Üremeleri a)Eşeysiz: bölünerek ve sporla b)Eşeyli: konjugasyon
A)Rhizopoda :Kök ayaklılar:(Amipler)
1-Belirgin şekilleri yoktur.
2-Serbest ve parazit olanları vardır.
3-Beslenme ve hareketlerini pseudopod (yalancı ayak) denen sitoplazmik
uzantılarla yaparlar.
4-Tatlı suda yaşayanlarda kontraktil koful bulunur. Kontraktil koful hücreye giren
fazla suyu ve metabolik artıkları hücrenin dışına atar.
5-Bölünerek (Amitozla) çoğalırlar.
6-Beslenme bütün hücre yüzeyi ile gerçekleştirilir.(Endositozla-Ekzositozla)
B)Cilliata:Silliler(Paramecıum)
1-Tatlı sularda
2-Kontraktil kofulları vardır.
3-Beslenmelerini ve hareketlerini sillerle yaparlar.
4-Hücre zarı pelikula denen sert yapıdan oluşmuştur. Pelikuladan hareket organeli
siller ve korunma organelleri trikositler bulunur.
5-Pelikula hücreye şekil ve dayanıklılık verir.
6-Besinlerin alınımı hücre ağzı ile sindirim artıklarının atılımı ise hücre anüsüyle
olur.
7-İki nucleus taşırlar
a)Macronucleus:Metabolizmadan (Beslenme,hareket,solunum,boşaltım ,eşeysiz
üreme vb.)
b)Micronucleus: Eşeyli üremede görev alır.
8-Üremeleri a)eşeysiz:Amitozla
b)eşeyli:Konjugasyonla gerçekleşir.
9-Dış uyarıları algılar ve yön değiştirerek tepki verirler.(Hücrede ön ve arka kavramı
gelişmiştir.)
C)Flagellata:Kamçılılar: (Euglena)
1-Tatlı sularda yaşarlar.
2-Kontraktil kofulları vardır
3-Beslenme ve hareketlerini kamçılarıyla yaparlar.
4-Kloroplast taşırlar.(Hem ototrof hem hetotrof beslenirler.)
5-Işığı algılayan göz lekesi sayesinde ışıklı ortamlara doğru hareket ederler.
6-Üremeleri amitozla gerçekleşir.
7-Besinlerini hücre ağzıyla alırlar.
D)Sporozooa: Sporlular: (Plazmodium)
1-Parazit yaşarlar.
2-Üremeleri sporla olur.(Metagenez görülür:Eşeyli ve eşeysiz üremenin birbirini
ardışık takip etmesidir.)
3-Hareket organelleri yoktur.(amoboid hareket ederler.)
4-Besinlerini hazır aldıklarından besin kofuluları bulunmaz.
5-Hayvansal organizmaların vücudunda yaşadıklarından kontraktil koful taşımazlar.
MANTARLAR
1-Sentrozom ve kamçı oluşumu yoktur
2-Eukaryot , çok hücreli canlılardır.
3-Miselyum denen hücre sıralarından Oluşurlar
4-Hücre çeperleri bulunur. Çeper kitinden oluşmuştur
5-Mavi-Yeşil alglerle Likenleri oluştururlar
6-Hücre dışı sindirim yaparlar.
7-Hücrelerde besin olarak yağ ve glikojen bulunur
8-Saprofit ,parazit , patojen ve mutualist beslenirler
9-Sporla çoğalırlar(Metagenez görülür.)
10-Canlı vücudunda ve organik artıklarda bulunurlar.
11-Gerçek dokusal oluşumları yoktur.
BİTKİLER
Genel özellikleri:
1-Eukaryot, çok hücreli canlılardır.
2-Hücrelerinde çeper,kloroplast ve kofullar bulunur.
3-Dokusal oluºuma sahiptirler.
4-Üremeleri: a) Metagenez(Dölalmaşı) b) Eşeyli üreme ile olur.
5-Su ve karasal ortamlarda yaşayanları vardır.
6-Ototrof canlılardır.
A)Çiçeksiz bitkiler
a)Üremelerinde metagenez görülür.
b)Gerçek kök gövde ve yaprak oluşumları yoktur.
c)Bazılarında iletim demetleri yoktur.(Su yosunu,Kara yosunu,vb)
d)Gametofit dölü sporofit döl takip eder.
e)Gametofit döl eşeysiz üreme ile(Sporla),Sporofit döl eşeyli üreme ile (Sperm
ve Yumurtanın birleşmesiyle) meydana gelir.
f)İlk kök ve iletim demetleri eğreltilerde görülür.
Damarsız Çiçeksiz bitkiler
· 1-Su yosunları
· 2-Kara yosunları
· 3-Ciğer otları
Damarlı Çiçeksiz bitkiler
· 1-Eğrelti otları
· 2-At kuyrukları
· 3-Kibrit otları
Karayosunu yaşam devri
Eğrelti otu yaşam devri
B)Çiçekli bitkiler
a)Eşeyli üreme görülür.Bazı gruplarda eşeysiz üremede ( Vegetatif üremede)
görülür.
b)Üreme organları çiçeklerdir.
c)İletim demetleri vardır.
d)Gerçek kök gövde ve yaprak oluşumları vardır.
e)Üremeleri tohumlarla olur.
f)Tohumlarının etrafında meyve olanlara kapalı tohumlular olmayanlara açık
tohumlular (Kozalaklılar) denir.
g)Kapalı tohumlularda tohumda bulunan çenek sayısına göre
1-Tek çenekliler(Soğan ,Lale, Zambak)
2-Çift çenekliler(Ella ,Nohut , Fasulye vb.)
Kapalı tohumlular
Açık tohumlular
HAYVANLAR
a)Çok hücrelidirler.
b)Hetotrofturlar.Holozoik ve parazit beslenirler.
c)Aktif hareket edebilirler
d)Eşeyli ürerler.Bazı gruplarda eşeysiz üremede (Vegetatif üreme) görülür.
Hayvanlar omurgaya sahip olup olmayışına göre üç gruba ayrılır.
a)Süngerler
Genel özellikleri:
1-En ilkel çok hücreli hayvanlardır.
2-Tatlı ve tuzlu sularda yaşarlar
3-Sesil (Hareket edmezler.) canlılardır.
4-Vücudları iki deri tabakasından oluşmuştur. a)Ektoderm b)Endoderm
5-Dokusal oluşum yoktur. Vücut oldukça basittir.
6-Eşeyli ve eşeysiz (tomurcuklanarak:gemula) üreyebilirler.
7-Vücudlarında organik ve inorganik artıklardan oluşmuş iç iskelet vardır.
8-Vücudları porlarla kaplıdır. Beslenmesini porlardan giren su ile taşınan
besinlerle sağlar.
9-Solunum ve boşaltımı derileriyle(Vücud yüzeyi )yaparlar.
b) Sölentereler
Genel özellikleri:
1-Tatlı ve tuzlu sularda yaşarlar.
2-Vücudu iki deri tabakasından oluşmuştur (Ektoderm ve endoderm).
3-Üremeleri eşeyli ve eşeysiz(Tomurcuklanma) olur
4-Bazılarında döl almaşı (Metagenez) görülür.
5-Tek açıklıkla dışa açılan sindirim boşlukları vardır.
6-Hem hücre içi hem hücre dışı sindirim vardır.
7-Sesil ve aktif hareketli olanlar vardır.
8-Diffüz(Agis) sinir sistemine sahiptirler.
9-Hücreleri ( kas ,sinir epitel vb.) farklılaşmıştır
10-Solunum ve boşaltımlarını derileri ile yaparlar.
c) Solucanlar
Genel özellikleri:
1-Vücud üç deri tabakasına sahiptir
2-Serbest ve parazit yaşayanları vardır.
3-Eşeyli ürerler
4-Rejenarasyon yetenekleri vardır ve üremeyle sonuçlanır.
5-İp merdiven sinir sistemleri vardır.
6-Organ ve sistemleri gelişmiştir.
7-Solunumlarını derileri ile yaparlar.
8-Su kara ve diğer canlıların vücudları içinde yaºarlar.
-Yassı solucanlar
1-İlk üç deri tabakasına (Endoderm,mezoderm,ektoderm) sahip canlılardır.
2-İlk sistemleşme bu canlılarda görülür.(Sinir , boşaltım vb.)
3-Tek açıklığı bulunan sindirimleri sistemleri vardır. Bu sistem aynı zamanda
dolaşım sistemi olarakta görev yapar.
4-Yüksek rejenarasyon yetenekleri vardır ve üremeyle (Vegetatif üreme)
sonuçlanır
5-Serbest ve parazit yaşayanları vardır.
6-Boşaltım organları pronefridyumlardır.
-Yuvarlak solucanlar
1-İlk sindirim sisteminde iki açıklık(Ağız ve anüs) bu canlılarda görülür.
2-Serbest ve parazit yaşayanları vardır.
3-Üreme,sinir ve boşaltım sistemleri gelişmiş solunum ve dolaºım sistemleri
yoktur.
4-Eşeyli ürerler ve ayrı eşeylidirler
-Halkalı solucanlar
1-İlk kapalı dolaşım bu canlılarda görülür.
-Solunum deri ile yapılır.
2-Vücudu halkalardan oluşmuştur.
5-Sindirim sistemleri farklı görev yapan organlardan oluşur.
3-Boşaltım organları nefridyumlardır.
6-Çoğu hermafrodittir.
d) Yumuşakçalar
Genel özellikleri:
1-Suda ve karada yaşarlar.
2-Suda yaşayanlar solungaç karada yaşayanlar kitapsı akciğerlerle
solunum yaparlar.
3-Karından bacaklarla hareket ederler.
4-Bazılarında evcik bulunur.(Dış iskelet ödevi görür.)
5-Açık dolaş sistemi vardır.
6-Genelde eşeyli ürerler.Bazı türler hermafrodittir.(Bir canlıda hem erkek hem
dişi organlar bulunur ve kendi) kendini dölleyebilir.
7-Boşaltım nefridyumlar la sağlanır.
8- Duyu organları gelişmiştir
e)Kabuklular
Genel özellikleri:
1-Vücudları sert bir kabukla örtülüdür.
2-Vücudları segmentlerden oluşmuştur.
3-Suda yaşarlar.
4-Açık dolaşım vardır.
5-Eklemli üyelere(Hareket organlarına ) sahiptirler.
6-Boşaltım maksilla bezlerle yapılır
7-Solungaç solunumu yaparlar.
8-Sindirim sistemleri gelişkin ve salgı bezleri içerir.
f)Örümcekler
Genel özellikleri.
1-Solunum trake ve bazı türlerde kitapsı akciğerlerle yapılır.
6-Boşaltım malpighi tüpleri ile yapılır.
2-Açık dolaşım vardır.
7-Sindirim sistemleri gelişkindir
3-Karada yaşarlar.
8-İp merdiven sinir sistemi görülür.
4-Vücudları baş ve göğüsten oluşur.
5-Dört çift eklemli bacakları vardır.
g)Böcekler
Genel özellikleri:
1-Vücudları baş , göğüs , karından oluşur.
2-Sert(Kitin) dış iskeletleri vardır.
3-İki çift kanat vardır.
4-Üç çift eklemli bacak vardır.
5-Açık dolaşımları vardır.
6-Trake solunumu yaparlar.
7-Boşaltım organları malpighi tüpleridir.
8-Yumurta ile ürerler.Metamorfoz(Başkalaşım) geçirirler.
9-Petek gözlere sahiptirler.
10-Vücud hareketi çizgili kaslarla sağlanır.
11-Vücud segmental yapıya sahiptir.
h)Çok ayaklılar
Genel özellikleri:
1-Eklemli bacakları oldukça çoktur.
5-Boşaltım malpighi tüpleri ile yapılır.
2-Vücud segmentlerden oluşmuştur.
6-Solunum trakelerle yapılır
3-Vücud baş ve gövdeden oluşmuştur.
4-Karada ve nemli yerlerde yaşarlar.
I)Derisi dikenliler
Genel özellikleri:
1-Denizlerde yaşarlar.
2-Vücudlarında kalkerli iç iskelet bulunur.
3-Beslenme ve hareket , kanal ve tüp ayaklarda oluşan su hareketi ile
sağlanır.
4-metamorfoz geçirirler.
5-Solungaç solunumu yaparlar.
6-Açık dolaşımları vardır.
OMURGALILAR
Genel özellikleri:
1-Dokusal özellikte iç iskelet(Omurga) taşırlar.
2-Eşeyli ürerler.
3-Kapalı dolaşıma sahiptirler.
4-Hepside holojoik beslenir.
5-Gelişkin sinir sistemine ve duyu organlarına sahiptirler.
6-Solungaç , akciğer ve deri solunumu görülür.
7-Su ve kara yaşamına uymuş sınıflar vardır.
8-Boşaltım organları böbreklerdır.
9-Sadece kurbağalarda ileri metamorfoz görülür.
İlkel omurgalı
a)Balıklar
1-Yumurta ile ürereler
2-Derileri pullarla kaplıdır
3-Yüzerek hareket ederler
4-Kalpleri 2 odacıklıdır
5-Değişken vücud ısılı canlılardır
6-Solungaç solunumu yaparlar
7-Suda yaşarlar
b)Kurbağalar
1-Yumurta ile ürereler
2-Derileri çıplaktır
3-Yüzerek ve yürüyerek hareket ederler
4-Larva döneminde suda yaşarlar,ergin dönemde suya bağlı karada yaşarler
5- Larva döneminde solungaç ergin dönemde akciğer ve deri solunumu
yaparlar.
6-Kalpleri 3 odacıklıdır
7-Değişken vücud ısılı canlılardır
c)Sürüngenler
1-Yumurta ile ürerler
2-Derileri plaklarla kaplıdır
3-Sürünerek hareket ederler (Suda yüzerek hareket ederler.)
4-Karada veya suya bağlı karada yaşarlar
5-Akciğer solunumu yaparlar
6-Kalpleri 3-4 odacıklıdır
7-Değişken vücud ısılı canlılardır
d)Kuşlar
1-Yumurta ile ürerler
2-Derileri tüylerle kaplıdır
3-Uçarak hareket ederler
4-Karada yaşarlar
5-Akciğer solunumu yaparlar
6-Kalpleri 4 odacıklıdır
7-Değişmez vücud ısılı canlılardır
e)Memeliler
1-Doğurarak ürerler
2-Derileri kıllarla kaplıdır
3-Karada veya suda yaşarlar
4-Yürüyerek,uçarak ve ya yüzerek hareket ederler
5-Akciğer solunumu yaparlar
6-Kalplerei 4 odacıklıdır
7-Değişmez vücud ısılı canlılardır
Canlıların özelliklerine göre gruplandırılmasına sınıflandırma denir. İlk sınıflandırma
canlıların dış görünüş ve görevlerine göre yapılmıştır.
örn:Aristo canlıları,
a)Hayvanlar; Yaşadıkları yere göre
1)Suda 2)Karada 3)Havada
b)Bitkiler; Görünüşlerine göre
1)Otlar 2)Çalılar 3)Ağaçlar
Aristo’nun yaptığı bu sınıflandırma ampirik (suni) sınıflandırmadır.
Bu sınıflandırmada;
1-Dış görünüş
2-Yaşadıkları ortam
3-Görevleri
4-Yararlılıkları vb. özellikleri dikkate alınır.
Sınıflandırmada önceleri analog organlar dikkate alınmıştır.
- Analog organ: Embriyonik kökeni farklı, görev ve yüzeysel
benzerlikleri olanorganlardır.
örn:Kuş Kanadı ile kelebek kanadı. Yunus ile köpek balığı yüzgeçleri.
Sınıflandırmadaki gelişmelerle analog organların sınıflandırmada önemsiz olduğu
fark edilmiş,bunun yerine homolog organlar dikkate alınmıştır.
- Homolog organ:Embriyonik kökenleri aynı, görev ve biçimleri aynı veya farklı
olan organlardır
örn:İnsan kolu,yarasa kanadı,balina yüzgeçleri gibi.
Filo genetik sınıflandırma
1-Filogenezi
2-Ontogenezi
3-Anatomi ve fizyolojisi
4-Histoloji ve morfolojisi
5-Serolojisi dikkate alınarak yapılır.
Sınıflandırma birimleri:
1-Alem 2-Şube 3-Sınıf 4-Takım 5-Aile 6-Cins 7-Tür
(Kingdom) (Filum) (Clasis) (Ordo) (Familya) (Genus) (Species)
NOT: a) Birey sayısı türden aleme doğru gittikçe artar.
b) Ortak özellikler alemden türe doğru gittikçe artar.
Tür:
1- Ortak atadan gelen
2- Yapı,şekil,görev bakımından benzer
3- Kendi aralarında üreyebilen
4- Üreyebilen fertler meydana getirebilen bireyler topluluğudur.
Tür sınıflandırmanın en küçük birimidir.Binominal (ikili adlandırma) sistemine
göre adlandırılır.
örn:Homo sapiens-Modern insan
örn:Pinus silvestris-Sarı çam
Binomiminal sistemde ilk ad
a) Cins adıdır.
b) Büyük harfle başlar.
c) Sınıflandırmadaki yerini belirtir
d) Farklı türlerde cins adının aynı oluşu yakın akraba olduğunu gösteri
Örn: Pinus pinea, Morus nigra, Populus nigra, Pinus nigra verilen türlerde cins
ismi aynı olan Pinus nigra ve Pinus pinea yakın türdür. (Akrabadır).
Binominal sistemde Ikinci ad.
a) Tür adıdır
b) Özellik belirtir
c) Farklı türlerde aynı olması akrabalığı belirlemez.
örn: Pinus nigra,Morus nigra,Populus nigra Tür adları aynıdır ancak akraba
değillerdir.
Canlılar dünyası
Sınıflandırma birimleri ve örnek sınıflandırma
CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI
1-MONERALAR: A)Tek hücreli B) Prokaryot .
a) Virüsler örnek:çiçek,grip,frengi.aıds
b) Riketsiyalar örnek:lekeli humma,konjonktivit..
c) Bakteriler örnek:verem,zatürre,yoğurt.
d) Mavi-yeşil algler örnek:nostoc
2-PROTİSTALAR: A)Tek hücreli B)Eukaryotik .
a)Protozooalar.
1-Kamçılılar örnek:euglena
2-Kök ayaklılar örnek:amip
3-Silliler örnek.paramesium
4-Sporlular örnek:plazmodium
b)Tek hücreli algler örnek:diyatomlar
c) Cıvık mantarlar örnek:oomycota
3-FUNGİLER :A)Çok hücreli B)Eukaryot C)Hetotrof
a)Küf mantarları örnek:candida,rhizopus
b)Maya mantarları örnek:bira mayası
c)Şapkalı mantarlar örnek:kültür mantarı
4-PLANTAE: A)Çok hücreli B)Eukaryot C)Ototrof
1) Çiçeksiz bitkiler
a)Damarsız Çiçeksiz bitkiler
1-Su yosunları
2-Kara yosunları
3-Ciğer otları
b)Damarlı Çiçeksiz bitkiler
1-Eğrelti otları
2-At kuyrukları
3-Kibrit otları
2) Çiçekli bitkiler
a) Açık tohumlular örnek:çam ,ladin
b)Kapalı tohumlular
1-Tek çenekliler örnek:soğan,zambak,
2-Çift çenekliler örnek:elma domates.
5-ANİMALİA:A)Çok hücreli B)Eukaryot C)Hetotrof
a) Omurgasızlar
1-Süngerler örnek:adi sünger
2-Sölentereler örnek:hidra,mercan,deniz anası.
3-Solucanlar örnek:tenya,toprak solucanı,sülük
4-Yumuşakçalar örnek:mürekkep balığı,solucan
5-Kabuklular örnek:ıstakoz,yengeç
6-Örümcekler örnek:örümcek,akrep,kene
7-Böcekler örnek:arı,karınca,sinek
8-Çok ayaklılar örnek:çıyan ,kırkayak
9-Derisi dikenliler örnek:deniz yıldızı,deniz kestanesi.
-
b) Omurgalılar
1-Balıklar örnek:levrek,mezgit.
2-Kurbağalar örnek. semender,su kurbağası
3-Sürüngenler örnek. timsah,kaplumbağa
4-Kuşlar örnek. kartal,deve kuºu,penguen.
5-Memeliler örnek. balina,yarasa,kanguru,fare.
1-Virüsler
a)Hücre zarı,sitoplazma,organeller bulunmaz.
b)Enzimleri (Metabolizmaları )yoktur.
c)Protein kılıf ve yönetici molekül(DNA veya RNA) den oluşur.
d)Obligat endo-parazittir.
e)Konukçu Hücre dışında cansızdır.Ancak,ph,ısı ve kimyasal koşullar uygun
oldukça canlılıkları devam eder.
f)Canlılara üremeleri,mutasyona uğramaları ve yönetici mol.taşımalarıyla benzer.
g)Antibiyotiklerden etkilenmezler.
h)hücreler virüslere karşı bağışıklık maddesi interferon üretirler.
I)Her virüs özel bir Hücre içinde, çoğalabilir(Enfeksiyon oluşturur)
2-Bakteriler
a)Prokaryotturlar
b)Enzim sistemleri bulunur,özgün metabolizmaları vardır.
c)Nucleus ve zar sistemlerine ait organeller bulunmaz.
d)yönetici molekülü DNA dır ve nuclear alanda çıplak olarak bulunur.
e)Protein,yağ ve karbonhidrat içeren hücre çeperi vardır.
f)Bazılarında kapsül bulunur.
g)Sitoplazmada :DNA,RNA,ribozom,poliribozom,glikojen,yağ damlaları bulunur.
h)Hücre zarı kıvrımlarından oluşmuş mesezom ve tilakoid taşıyanlar vardır.
1-Mesezom:oksijenli solunum Enzimleri taşırlar.
2-Tilakoid:klorofil taşırlar.
ı)Flagellum(kamçı) taşıyanlar aktif hareketlidir.
k)Tek veya koloniler halinde yararlar.
3-Mavi-yeşil algler
Genel özellikleri:
1-Prokaryotturlar.
2-Tek veya koloni halinde yaşarlar.
3-Selüloz çepere sahiptirler.
4-Sitoplazmada klorofil(Yeşil),fikosiyanin(Mavi) pigmentleri taşırlar.
5-Fotosentetik bakterilere benzemekle beraber farklı olarak fotosentezde oksijen
açığa çıkar.
6-Mikroskobiktirler.
7-Mantarlarla ortaklaşa likenleri oluştururlar.
8-Havanın serbest azotunu tutarak toprağı verimli hale getirirler.
9-Olumsuz koşullarda endospor oluştururlar.-
10-Üremeleri: a)Eşeysiz üremeleri sporlarla gerçekleşir,b)eşeyli üreme görülmez.
örnek:Nostoc ,Oscillatoria.
PROTİSTALAR
Genel özellikleri:
1-Eukaryotturlar.
2-Serbest ve parazit yaşayanları vardır.
3-Tek ve koloni oluşturan türler vardır.
4-Suda,karada,canlı artıklarında,canlıların vücudları içinde yaşayabilirler.
5-Aktif hareketlidirler.
6-Beslenmeleri yönünden,hayvansal,bitkisel ve mantarsal özellikler gösteren türler
vardır.
7-Üremeleri a)Eşeysiz: bölünerek ve sporla b)Eşeyli: konjugasyon
A)Rhizopoda :Kök ayaklılar:(Amipler)
1-Belirgin şekilleri yoktur.
2-Serbest ve parazit olanları vardır.
3-Beslenme ve hareketlerini pseudopod (yalancı ayak) denen sitoplazmik
uzantılarla yaparlar.
4-Tatlı suda yaşayanlarda kontraktil koful bulunur. Kontraktil koful hücreye giren
fazla suyu ve metabolik artıkları hücrenin dışına atar.
5-Bölünerek (Amitozla) çoğalırlar.
6-Beslenme bütün hücre yüzeyi ile gerçekleştirilir.(Endositozla-Ekzositozla)
B)Cilliata:Silliler(Paramecıum)
1-Tatlı sularda
2-Kontraktil kofulları vardır.
3-Beslenmelerini ve hareketlerini sillerle yaparlar.
4-Hücre zarı pelikula denen sert yapıdan oluşmuştur. Pelikuladan hareket organeli
siller ve korunma organelleri trikositler bulunur.
5-Pelikula hücreye şekil ve dayanıklılık verir.
6-Besinlerin alınımı hücre ağzı ile sindirim artıklarının atılımı ise hücre anüsüyle
olur.
7-İki nucleus taşırlar
a)Macronucleus:Metabolizmadan (Beslenme,hareket,solunum,boşaltım ,eşeysiz
üreme vb.)
b)Micronucleus: Eşeyli üremede görev alır.
8-Üremeleri a)eşeysiz:Amitozla
b)eşeyli:Konjugasyonla gerçekleşir.
9-Dış uyarıları algılar ve yön değiştirerek tepki verirler.(Hücrede ön ve arka kavramı
gelişmiştir.)
C)Flagellata:Kamçılılar: (Euglena)
1-Tatlı sularda yaşarlar.
2-Kontraktil kofulları vardır
3-Beslenme ve hareketlerini kamçılarıyla yaparlar.
4-Kloroplast taşırlar.(Hem ototrof hem hetotrof beslenirler.)
5-Işığı algılayan göz lekesi sayesinde ışıklı ortamlara doğru hareket ederler.
6-Üremeleri amitozla gerçekleşir.
7-Besinlerini hücre ağzıyla alırlar.
D)Sporozooa: Sporlular: (Plazmodium)
1-Parazit yaşarlar.
2-Üremeleri sporla olur.(Metagenez görülür:Eşeyli ve eşeysiz üremenin birbirini
ardışık takip etmesidir.)
3-Hareket organelleri yoktur.(amoboid hareket ederler.)
4-Besinlerini hazır aldıklarından besin kofuluları bulunmaz.
5-Hayvansal organizmaların vücudunda yaşadıklarından kontraktil koful taşımazlar.
MANTARLAR
1-Sentrozom ve kamçı oluşumu yoktur
2-Eukaryot , çok hücreli canlılardır.
3-Miselyum denen hücre sıralarından Oluşurlar
4-Hücre çeperleri bulunur. Çeper kitinden oluşmuştur
5-Mavi-Yeşil alglerle Likenleri oluştururlar
6-Hücre dışı sindirim yaparlar.
7-Hücrelerde besin olarak yağ ve glikojen bulunur
8-Saprofit ,parazit , patojen ve mutualist beslenirler
9-Sporla çoğalırlar(Metagenez görülür.)
10-Canlı vücudunda ve organik artıklarda bulunurlar.
11-Gerçek dokusal oluşumları yoktur.
BİTKİLER
Genel özellikleri:
1-Eukaryot, çok hücreli canlılardır.
2-Hücrelerinde çeper,kloroplast ve kofullar bulunur.
3-Dokusal oluºuma sahiptirler.
4-Üremeleri: a) Metagenez(Dölalmaşı) b) Eşeyli üreme ile olur.
5-Su ve karasal ortamlarda yaşayanları vardır.
6-Ototrof canlılardır.
A)Çiçeksiz bitkiler
a)Üremelerinde metagenez görülür.
b)Gerçek kök gövde ve yaprak oluşumları yoktur.
c)Bazılarında iletim demetleri yoktur.(Su yosunu,Kara yosunu,vb)
d)Gametofit dölü sporofit döl takip eder.
e)Gametofit döl eşeysiz üreme ile(Sporla),Sporofit döl eşeyli üreme ile (Sperm
ve Yumurtanın birleşmesiyle) meydana gelir.
f)İlk kök ve iletim demetleri eğreltilerde görülür.
Damarsız Çiçeksiz bitkiler
· 1-Su yosunları
· 2-Kara yosunları
· 3-Ciğer otları
Damarlı Çiçeksiz bitkiler
· 1-Eğrelti otları
· 2-At kuyrukları
· 3-Kibrit otları
Karayosunu yaşam devri
Eğrelti otu yaşam devri
B)Çiçekli bitkiler
a)Eşeyli üreme görülür.Bazı gruplarda eşeysiz üremede ( Vegetatif üremede)
görülür.
b)Üreme organları çiçeklerdir.
c)İletim demetleri vardır.
d)Gerçek kök gövde ve yaprak oluşumları vardır.
e)Üremeleri tohumlarla olur.
f)Tohumlarının etrafında meyve olanlara kapalı tohumlular olmayanlara açık
tohumlular (Kozalaklılar) denir.
g)Kapalı tohumlularda tohumda bulunan çenek sayısına göre
1-Tek çenekliler(Soğan ,Lale, Zambak)
2-Çift çenekliler(Ella ,Nohut , Fasulye vb.)
Kapalı tohumlular
Açık tohumlular
HAYVANLAR
a)Çok hücrelidirler.
b)Hetotrofturlar.Holozoik ve parazit beslenirler.
c)Aktif hareket edebilirler
d)Eşeyli ürerler.Bazı gruplarda eşeysiz üremede (Vegetatif üreme) görülür.
Hayvanlar omurgaya sahip olup olmayışına göre üç gruba ayrılır.
a)Süngerler
Genel özellikleri:
1-En ilkel çok hücreli hayvanlardır.
2-Tatlı ve tuzlu sularda yaşarlar
3-Sesil (Hareket edmezler.) canlılardır.
4-Vücudları iki deri tabakasından oluşmuştur. a)Ektoderm b)Endoderm
5-Dokusal oluşum yoktur. Vücut oldukça basittir.
6-Eşeyli ve eşeysiz (tomurcuklanarak:gemula) üreyebilirler.
7-Vücudlarında organik ve inorganik artıklardan oluşmuş iç iskelet vardır.
8-Vücudları porlarla kaplıdır. Beslenmesini porlardan giren su ile taşınan
besinlerle sağlar.
9-Solunum ve boşaltımı derileriyle(Vücud yüzeyi )yaparlar.
b) Sölentereler
Genel özellikleri:
1-Tatlı ve tuzlu sularda yaşarlar.
2-Vücudu iki deri tabakasından oluşmuştur (Ektoderm ve endoderm).
3-Üremeleri eşeyli ve eşeysiz(Tomurcuklanma) olur
4-Bazılarında döl almaşı (Metagenez) görülür.
5-Tek açıklıkla dışa açılan sindirim boşlukları vardır.
6-Hem hücre içi hem hücre dışı sindirim vardır.
7-Sesil ve aktif hareketli olanlar vardır.
8-Diffüz(Agis) sinir sistemine sahiptirler.
9-Hücreleri ( kas ,sinir epitel vb.) farklılaşmıştır
10-Solunum ve boşaltımlarını derileri ile yaparlar.
c) Solucanlar
Genel özellikleri:
1-Vücud üç deri tabakasına sahiptir
2-Serbest ve parazit yaşayanları vardır.
3-Eşeyli ürerler
4-Rejenarasyon yetenekleri vardır ve üremeyle sonuçlanır.
5-İp merdiven sinir sistemleri vardır.
6-Organ ve sistemleri gelişmiştir.
7-Solunumlarını derileri ile yaparlar.
8-Su kara ve diğer canlıların vücudları içinde yaºarlar.
-Yassı solucanlar
1-İlk üç deri tabakasına (Endoderm,mezoderm,ektoderm) sahip canlılardır.
2-İlk sistemleşme bu canlılarda görülür.(Sinir , boşaltım vb.)
3-Tek açıklığı bulunan sindirimleri sistemleri vardır. Bu sistem aynı zamanda
dolaşım sistemi olarakta görev yapar.
4-Yüksek rejenarasyon yetenekleri vardır ve üremeyle (Vegetatif üreme)
sonuçlanır
5-Serbest ve parazit yaşayanları vardır.
6-Boşaltım organları pronefridyumlardır.
-Yuvarlak solucanlar
1-İlk sindirim sisteminde iki açıklık(Ağız ve anüs) bu canlılarda görülür.
2-Serbest ve parazit yaşayanları vardır.
3-Üreme,sinir ve boşaltım sistemleri gelişmiş solunum ve dolaºım sistemleri
yoktur.
4-Eşeyli ürerler ve ayrı eşeylidirler
-Halkalı solucanlar
1-İlk kapalı dolaşım bu canlılarda görülür.
-Solunum deri ile yapılır.
2-Vücudu halkalardan oluşmuştur.
5-Sindirim sistemleri farklı görev yapan organlardan oluşur.
3-Boşaltım organları nefridyumlardır.
6-Çoğu hermafrodittir.
d) Yumuşakçalar
Genel özellikleri:
1-Suda ve karada yaşarlar.
2-Suda yaşayanlar solungaç karada yaşayanlar kitapsı akciğerlerle
solunum yaparlar.
3-Karından bacaklarla hareket ederler.
4-Bazılarında evcik bulunur.(Dış iskelet ödevi görür.)
5-Açık dolaş sistemi vardır.
6-Genelde eşeyli ürerler.Bazı türler hermafrodittir.(Bir canlıda hem erkek hem
dişi organlar bulunur ve kendi) kendini dölleyebilir.
7-Boşaltım nefridyumlar la sağlanır.
8- Duyu organları gelişmiştir
e)Kabuklular
Genel özellikleri:
1-Vücudları sert bir kabukla örtülüdür.
2-Vücudları segmentlerden oluşmuştur.
3-Suda yaşarlar.
4-Açık dolaşım vardır.
5-Eklemli üyelere(Hareket organlarına ) sahiptirler.
6-Boşaltım maksilla bezlerle yapılır
7-Solungaç solunumu yaparlar.
8-Sindirim sistemleri gelişkin ve salgı bezleri içerir.
f)Örümcekler
Genel özellikleri.
1-Solunum trake ve bazı türlerde kitapsı akciğerlerle yapılır.
6-Boşaltım malpighi tüpleri ile yapılır.
2-Açık dolaşım vardır.
7-Sindirim sistemleri gelişkindir
3-Karada yaşarlar.
8-İp merdiven sinir sistemi görülür.
4-Vücudları baş ve göğüsten oluşur.
5-Dört çift eklemli bacakları vardır.
g)Böcekler
Genel özellikleri:
1-Vücudları baş , göğüs , karından oluşur.
2-Sert(Kitin) dış iskeletleri vardır.
3-İki çift kanat vardır.
4-Üç çift eklemli bacak vardır.
5-Açık dolaşımları vardır.
6-Trake solunumu yaparlar.
7-Boşaltım organları malpighi tüpleridir.
8-Yumurta ile ürerler.Metamorfoz(Başkalaşım) geçirirler.
9-Petek gözlere sahiptirler.
10-Vücud hareketi çizgili kaslarla sağlanır.
11-Vücud segmental yapıya sahiptir.
h)Çok ayaklılar
Genel özellikleri:
1-Eklemli bacakları oldukça çoktur.
5-Boşaltım malpighi tüpleri ile yapılır.
2-Vücud segmentlerden oluşmuştur.
6-Solunum trakelerle yapılır
3-Vücud baş ve gövdeden oluşmuştur.
4-Karada ve nemli yerlerde yaşarlar.
I)Derisi dikenliler
Genel özellikleri:
1-Denizlerde yaşarlar.
2-Vücudlarında kalkerli iç iskelet bulunur.
3-Beslenme ve hareket , kanal ve tüp ayaklarda oluşan su hareketi ile
sağlanır.
4-metamorfoz geçirirler.
5-Solungaç solunumu yaparlar.
6-Açık dolaşımları vardır.
OMURGALILAR
Genel özellikleri:
1-Dokusal özellikte iç iskelet(Omurga) taşırlar.
2-Eşeyli ürerler.
3-Kapalı dolaşıma sahiptirler.
4-Hepside holojoik beslenir.
5-Gelişkin sinir sistemine ve duyu organlarına sahiptirler.
6-Solungaç , akciğer ve deri solunumu görülür.
7-Su ve kara yaşamına uymuş sınıflar vardır.
8-Boşaltım organları böbreklerdır.
9-Sadece kurbağalarda ileri metamorfoz görülür.
İlkel omurgalı
a)Balıklar
1-Yumurta ile ürereler
2-Derileri pullarla kaplıdır
3-Yüzerek hareket ederler
4-Kalpleri 2 odacıklıdır
5-Değişken vücud ısılı canlılardır
6-Solungaç solunumu yaparlar
7-Suda yaşarlar
b)Kurbağalar
1-Yumurta ile ürereler
2-Derileri çıplaktır
3-Yüzerek ve yürüyerek hareket ederler
4-Larva döneminde suda yaşarlar,ergin dönemde suya bağlı karada yaşarler
5- Larva döneminde solungaç ergin dönemde akciğer ve deri solunumu
yaparlar.
6-Kalpleri 3 odacıklıdır
7-Değişken vücud ısılı canlılardır
c)Sürüngenler
1-Yumurta ile ürerler
2-Derileri plaklarla kaplıdır
3-Sürünerek hareket ederler (Suda yüzerek hareket ederler.)
4-Karada veya suya bağlı karada yaşarlar
5-Akciğer solunumu yaparlar
6-Kalpleri 3-4 odacıklıdır
7-Değişken vücud ısılı canlılardır
d)Kuşlar
1-Yumurta ile ürerler
2-Derileri tüylerle kaplıdır
3-Uçarak hareket ederler
4-Karada yaşarlar
5-Akciğer solunumu yaparlar
6-Kalpleri 4 odacıklıdır
7-Değişmez vücud ısılı canlılardır
e)Memeliler
1-Doğurarak ürerler
2-Derileri kıllarla kaplıdır
3-Karada veya suda yaşarlar
4-Yürüyerek,uçarak ve ya yüzerek hareket ederler
5-Akciğer solunumu yaparlar
6-Kalplerei 4 odacıklıdır
7-Değişmez vücud ısılı canlılardır
