BİLİMSEL YÖNTEM

BİYOLOJİ : Canlıların yapıları, yaşayışları ve çevre ile ilişkilerini, canlılık özelliklerini araştıran, Fizik ve Kimyanın ilkelerini de kullanarak yaşamı açıklamaya çalışan pozitif bir bilimdir.Kısaca canlı doğayı inceler.Biyoloji biliminin gerçek amacı; canlılar dünyasından insanlığa faydalı sonuçlar çıkarmaktır.Biyoloji iki büyük alana ayrılır:1 - Botanik (bitki bilimi)2 - Zooloji (hayvan bilimi)Biyolojinin inceleme alanı çok geniş olduğundan canlılar hakkında daha kapsamlı ve ayrıntılı bilgiler edinmek için, daha küçük alt birimlere ayrılarak canlıları inceler. Bu alt dallardan bazıları şunlardır;
Moleküler biyoloji : Canlı hücrelerin yapısını molekül düzeyde inceler.Sitoloji : Canlı yapısını oluşturan hücrelerin mikroskobik yapı ve özelliklerini inceler.Histoloji : Dokuları incelerMorfoloji : Canlıların dış görünüş özellikleri ve yapılarını inceler.Fizyoloji : Hücre veya organların çalışmasını ve fonksiyonlarını inceler.Anatomi : Canlıların iç yapılarını inceler.Embriyoloji : Canlıların döllenmiş yumurtadan(zigot) itibaren geçirdiği gelişme basamaklarını inceler.Biyokimya : Canlıların yapısını oluşturan organik maddelerin kimyasal yapısını inceler.Genetik : Atalar ve oğul döller arasındaki benzerlik veya farklılıkların nedenlerini, özelliklerin soydan soya hangi kurallara bağlı olarak aktarıldığını inceleyen kalıtım(irsiyet) bilimidir.Ontogeni : Bir bireyin evrimsel geçmişini inceler.Filogeni : Bir grup organizmanın (soyun = türün) evrimsel geçmişini inceler.Paleontoloji : Bugün soyları tükenmiş olan canlıların fosillerini inceler.Taksonomi(sistematik) : Canlıların sınıflandırılmasını incelerEkoloji : Canlı gruplarının biyolojik yapısı ve bunun çevre ile olan ilişkilerini inceler.Biyocoğrafya : Canlıların yeryüzündeki coğrafi dağılışını inceler.Etiyoloji : Canlıların davranış özelliklerini inceler.Parazitoloji : Parazit canlıların özelliklerini inceler.Bakteriyoloji : Bakterileri inceler.Viroloji : Virüsleri inceler.Patoloji : Hastalıkların belirti ve nedenlerini inceler.Biyometri : Biyolojik olayları istatiksel olarak inceler.
BİLİM NEDİR ? ÖZELLİKLERİ NELERDİR ?Bu sorular günümüz insanını yakından ilgilendiren sorulardır.Bazen medyumlar, falcılar, muska yazanlar, şarlatanlar vs. her önüne gelen bilim yaptığını savunmaktadır.Bilim nedir? Özellikleri nelerdir? sorusunun yanıtı bizi bu tür şarlatanlıklardan koruyacaktır.BİLİMİN (Bilim adamının) ÖZELLİKLERİ1 - Otorite tanımaz2 - Mantıksaldır3 - Kuşkucudur4 - Önyargıdan uzak ve tarafsızdır.5 - Eleştiricidir.6 - Değişimi savunur.7 - Genelle ilgilenir.8 - Seçicidir.9 - Pozitiftir10 - Ölçme ve deneye dayanır.11 - Evrenseldir12 - Geniş bir hayal ve yorumlama gücü vardır.Bilim : Var olan gerçekleri gözlem, hipotez, mantık ve deney yoluyla açıklamak ispatlamaktır.Bilim : Tarafsız gözlem ve deneylerle elde edilen, düzenlenmiş bilgiler topluluğudur.Bilim : Deney ve gözlemler ışığında gelişen, bizi yeni gözlem ve deney serilerine götüren kavramlar dizisidir.
BİLİMSEL YÖNTEMDuyu organlarımızla algılayabildiğimiz her şeye "varlık" denir.Canlı ve cansız varlıkların oluşturduğu bütüne "doğa = tabiat" denir. Doğa olaylarını inceleyen bilim dalına "Fen Bilgisi" denir. Fen bilgisinin "Fizik - Kimya - Biyoloji" olmak üzere 3 temel alanı vardır.Fizik : Madde ile madde, madde ile enerji arasındaki ilişkileri incelerKimya : Maddenin yapısını ve maddenin yapısındaki köklü değişmeleri inceler.Biyoloji : Canlılar dünyasını inceler.Doğada meydana gelen olaylara "Doğa Olayları" denir.Doğa olayları hakkında sorulan her soruya "Bilimsel Problem" denir. Bilimsel problemin çözüm yoluna da "Bilimsel Yöntem" denir.Bilimsel yöntemin başlıca özelliği sorular sormak ve yanıtlar aramaktır. Başka bir deyişle "Neden - Sonuç" ilişkisini açıklamaktır.Bilimsel problemin çözülmesi için yapılan çalışmalara "Bilimsel çalışma" denir. Bilimsel çalışma bazı temel basamaklardan oluşur. Bu basamaklara "Bilimsel Yöntem" denir.Bu yönteme uymayan çalışmalar, bilimsel olarak kabul edilmezler. Bu aşamalar;1. Problem tespiti2. Veri toplama3. Hipotez kurma4. Tahminler yapma5. Kontrollü deneylerle sınama aşamalarıdır.
1- Hipotez hiçbir kuşkuya yer vermeyecek şekilde doğrulanırsa : Evrensel gerçek haline gelir buna "Kanun = Yasa" denir.2- Hipotez kısmen doğrulanır, tamamen reddedilmezse ve yeni bulgularla desteklenirse "Teori = Kuram" haline gelir.3- Hipotez deneylerle doğrulanamazsa : Hipotez değiştirilir.
I. Problem tespiti : Problem doğru, açık anlaşılır olarak sorulur. Karmaşıksa basite indirgenir. Uzunsa, anlamlı bölümlere ayrılır. Her bölüm ayrı bir problemmiş gibi çözülerek sonuçları birleştirilir.II. Veri toplama : Deneyler, gözlemler, inceleme ve araştırmalar yapılarak, problemle ilgili tüm gerçekler(veri) toplanır.III. Hipotez (varsayım) kurma : Hipotez problemin geçici çözüm yoludur. Başka bir deyişle ön kestirmeye dayanan cevabıdır. Hipotez cümlesinin genel kalıbı;Belki de ........................ dır. Şeklindedir.Bir hipotez şu özelliklere sahip olmalıdır:a) Probleme yanıt vermelidir.b) Eldeki tüm verileri kapsamalıdır.c) Değiştirilebilir olmalıdır.d) Üzerinde tahminler yapılarak, deneylerle sınanabilmelidir.
IV. Tahmin (vargı) : Hipoteze dayalı yapılan mantıksal çıkarımlardır. Tahminler mantıksal cümleler sonucunda ileri sürülen fikirlerdir. Tahmin cümlesinin genel kalıbı;Eğer ............... ise ...................... dır. Şeklindedir.V. Kontrollü Deneyler : Hipoteze dayalı yapılan tahminlerin dolayısı ile hipotezin geçerliliğinin, doğruluğunun araştırılması işlemidir. Bu araştırma, deney sonuçları tahminlerle karşılaştırılarak yapılır. Bu karşılaştırmadan üç ayrı sonuca ulaşılabilir.1 - Deney sonuçları hipotez ve tahminleri destekliyorsa hipotez evrensel gerçek halini alır ve kanunlaşır.2 - Deney sonuçları hipotez ve tahminleri kısmen destekliyor, tamamen reddetmiyorsa, hipotez yeni bulgularla desteklendikçe kökleşir ve teori halini alır.3 - Deney sonuçları hipotez ve tahminleri desteklemiyorsa hipotez değiştirilir.Veri (gerçek) : Aynı koşulda aynı sonucu veren gözlemlerdir.Gözlem : Olaylar hakkında duyu organlarımızla edindiğimiz izlenimlerdir. Gözlemler iki çeşittir;a) Nicel Gözlem : Ölçmeye dayanan gözlemlerdir.İfadelerde ölçü değeri ve birimi kullanılır.b) Nitel Gözlem : Ölçmeye dayanmayan sadece duyu organlarımızla yapılan gözlemlerdir.Büyük - küçük, çok - az, hızlı - yavaş vb. ifadeler kullanılır. Bilimsel değildir.Deney : Koşulları laboratuvarda hazırlanarak yapılan kontrollü gözlemlerdir.a) Ampirik (deneme - yanılma) deneyler : Problemle ilgili elde yeterli veri yoksa başvurulur. Sonuç deneme - yanılma yoluyla tesadüfen bulunurb) Kontrollü deneyler : Deney başında, deney sonucuna etki edebilecek koşulların hepsi sabit tutularak, her denemede bir tanesi değiştirilir. Değiştirilene deney, sabit tutulanlara kontrol grubu denir. Deney sonucunda elde edilen sonuç kontrol grubu ile karşılaştırılır. Değişiklik, deney grubunda değiştirilen koşulla açıklanır.ÖRNEK:"Bütün bitkisel hücrelerde kloroplast bulunur." hipotezini kanıtlamaya çalışan bir bilim adamı, bitkileri meydana getiren hücre türlerinin büyük bir kısmında kloroplast bulunmadığını saptamıştır.Bu bilim adamının yapacağı ilk iş aşağıdakilerden hangisidir? (1981 - ÖSS)A) Yeni kanıtlar aramak.B) Hipotezini değiştirmek.C) Hipoteze dayalı tahminler yapmak.D) Kontrollü deneyler düzenlemek.E) Nicel gözlemler yapmaya çalışmak.
ÖRNEK:Aşağıdakilerden dördü doğruluğu kolaylıkla denetlenebilen birer gözlem, bir tanesi ise bu gözlemlere dayanarak ulaşılabilecek sonuç niteliğindedir.Bu sonuç hangisidir? (1983 - ÖSS)A) Yükseklerde yaşayan memelilerin nabızları daha hızlıdır.B) Yükseklerde yaşayan memelilerin kanında daha fazla alyuvar vardır.C) Yüksekte yaşayan memeliler daha fazla oksijene muhtaçtırlar.D) Yüksekte yaşayan memeliler daha sık soluk alıp verirler.E) Yüksekte yaşayan memelilerin kan basınçları daha fazladır

Biyoloji Nedir?

Biyoloji, yaşayan ya da fosil canlıları, canlıların yaşam süreçlerini ve bütün fiziko-kimyasal yönleriyle yaşamı inceleyen temel bilim dalı. Biyoloji, konusunun enginliği nedeniyle başlangıçtan bu yana, incelediği canlı gruplarına, konuya yaklaşma biçimine ve yaşam süreçlerini organ, doku, hücre ya da hücre bileşenleri düzeyinde ele alışına göre çeşitli dallara ve alt dallara ayrılmıştır.

Biyolojinin başlıca dallarıCanlı gruplarına göre yapılan genel ayrımda, biyolojinin en eski iki dalı olan zooloji hayvanları, botanik ise bitkileri konu alır. Yeryüzünde toplam 2-4,5 milyon kadar hayvan ve bitki türünün yaşadığı sanılmaktadır; bugüne değin bu türlerden ancak bir milyon kadarı saptanıp incelenebilmiştir. Paleontolojinin konusuna giren soyu tükenmiş türlerin ise 15 milyon ile 16 milyar arasında değişebileceği ileri sürülmektedir. Mikroskopik canlıların bütün bu sayıların dışında olduğunu belirtmek, biyolojinin kapsamı açısından bir ölçüt olabilir. Tür sayısının bu denli kabarık olması, biyoloji dallarını kendi içlerinde alt dallara ayırma zorunluğunu getirmiştir. Örneğin hayvanları ve bitkileri âlem düzeyinde inceleyen zooloji ile botanik, genellikle sınıf düzeyindeki birtakım alt dallara ayrılır: Kuşları inceleyen ornitoloji, balıkları inceleyen ihtiyoloji, amfibyumları ve sürüngenleri inceleyen herpetoloji, böcekleri inceleyen entomoloji, mantarları inceleyen mikoloji, algleri inceleyen algoloji vb. Ayrı yaklaşımla, tür düzeyinde insanın kökenini ve evrimini biyoloji yönünden inceleyen fiziksel antropoloji hem zoolojinin, hem de insanı biyolojik, toplumsal ve kültürel bir varlık olarak ele alan antropolojinin bir alt dalıdır. 17. yüzyılın ikinci yarısında, mikroskopun gelişmesinden sonra incelenip tanımlanmaya başlayan mikroorganizmalar ya da mikroskopık canlılar ise, 19. yüzyılın sonlarında ayrı bir dal olarak gelişen mikrobiyolojinin inceleme alanına girer.Böylesine çeşitlilik gösteren canlıları, yalnızca yapısal benzerlik ve farklılıklarına göre tanımlayıp sınıflandırmak bile yeni bir yöntembilimin gelişmesine yol açmış ve Eski Yunan'dan bu yana süren sistematik zooloji ve botanik çalışmaları taksonominin yardımıyla bilimsel bir temele oturtulabilmiştir. Bugün taksonomi, eskiden olduğu gibi canlıları yalnızca görünür yapısal benzerlikleriyle değil, hücre ve molekül düzeyindeki özellikleriyle de değerlendirip, canlılar arasındaki en doğru akrabalık ilişkilerini saptamaya çalışır.Biyolojinin dallara ayrılmasındaki ikinci bir yaklaşım, canlıların yapısal ve işlevsel özelliklerine yönelik araştırmaların ayrı birer çalışma alanı olarak tanımlanmasıdır. İster hayvan, ister bitki olsun, tüm canlıların yapısal özelliklerini inceleyen morfoloji, biyolojinin ana dallarından biridir; bu dalı, bitki ve hayvan morfolojisi biçiminde ikiye ayırmak da geleneksel bir eğilimdir. Önceleri, canlıların yapısını ve yapısal bölümlerini biçim, büyüklük ve öbür bölümlerle komşuluk ilişkileri çerçevesinde inceleyen tek dal anatomiydi. Mikroskopun sağladığı olanaklarla, yapıyı doku düzeyinde inceleyen histoloji ve hücre düzeyinde inceleyen sitolojinin de gelişmesiyle, tümü morfoloji adı altında birleştirildi. Gene morfolojinin bir dalı olan embriyoloji, çok hücreli canlılarda, zigot denen döllenmiş tek bir yumurta hücresinin, türünün yapısal özelliklerini kazanıncaya değin izlediği gelişme sürecini inceler. Canlının kendi kendini yenilemesi, gelişmesi, çoğalması, hareket etmesi ve çevreleriyle ilişki kurması, kuşkusuz canlıyı cansız maddeden ayıran temel yaşamsal işlevleridir. Kapsam ve içeriği çağın yaklaşımına göre değişmekle birlikte, Eski Yunan biliminden bu yana biyolojinin başlıca dallarından biri olarak önemini koruyan fizyoloji, canlıya özgü bütün bu işlev ve süreçleri inceler.Canlıların işlevsel özelliklerinin ve yaşam süreçlerinin incelenmesi, bilimin gelişmesine ve teknolojinin sağladığı olanaklara bağlı olarak, hemen her çağda değişik düzeyde ele alınmıştır. 17. yüzyıla değin ancak organ düzeyindeki işlevler incelenebilirken, mikroskopun gelişmesi, canlının en küçük yapısal ve işlevsel birimi olan hücre düzeyinde incelenebildiği hücre biyolojisinin doğuşuna ortam hazırlanmıştır. Laboratuvar araçlarının çözümleme gücü ve duyarlığı arttıkça, gözlem ve deney gerektiren bütün bilimler gibi hızla gelişen biyoloji, hücreden hücre bileşenlerine doğru inerek, yaşamın temel öğelerine eğilebilmiştir. Gerçekten de, konu molekül düzeyinde ele alındığında, yaşam da canlıyı oluşturan kimyasal öğeler arasında bir madde ve enerji alışverişi olarak algılanmaya başlamıştır. Bugün moleküler biyoloji, canlıyı oluşturan moleküllerin yalnızca ayrıntılı fizikokimyasal yapısını değil, bütün yaşam süreçlerini molekül düzeyinde açıklayabilecek bir yaşam bilimidir.Canlı hücrede gerçekleşen tüm kimyasal süreçleri ve yaşamsal işlevlerin yürütülmesi için gereken enerjinin üretim yollarını inceleyen biyokimya, canlıya özgü makromoleküllerin yapısını ve biyolojik olgulan fiziksel yönden inceleyen biyofizik ve üreme işlevinin kalıtım ilkelerini molekül düzeyinde araştıran genetik, biyolojinin, bu gelişmeyi simgeleyen en yeni dallandır. Bilgi birikimini bütünleştirme eğiliminde olan çağdaş yaklaşım, başka bilim dallarıyla kaynaşmış olan biyoloji bilimlerinde de etkisini açıkça gösterir. Fizik ve kimya bilimleriyle bütünleşmiş olan biyofizik ve biyokimya, istatistik ile biyolojinin sıkı işbirliğinden doğan biyometri, deniz bilimlerinin bir dalı olan deniz biyolojisi ve uzay bilimleri içinde giderek ayrıcalıklı bir yer edinen uzay biyolojisi bu yaklaşımın ürünleridir.Biyolojinin birçok dalı canlının yapısal ve işlevsel özelliklerini molekül düzeyinde incelerken, topluluk biyolojisi belli bir alanda ya da yörede yaşayan bütün canlıları topluluk ilişkileri içinde ele alır. Böyle bir inceleme, bir yandan topluluğu oluşturan bireyler, öte yandan canlı ve cansız doğa arasındaki karmaşık var olma ilişkilerini odaklarken, bir yandan da bu ilişkilerin sürekliliğini denetleyen doğa yasalarını ve çevre koşullarını araştırmak zorundadır. 20. yüzyılın en can alıcı konulan olan nüfus patlaması, besin kıtlığı, çevre kirliliği ve bu konuların getirdiği öbür ekonomik, toplumsal ve siyasal sorunlar, ekolojiyi biyolojinin en güncel ve önemli dallan arasına katmıştır.

Biyoloji ile ilgili konular
Biyolojinin genel alanları
Biyoloji tarihsel gelişimi
Anatomi
Bakteriyoloji
Biyocoğrafya
Biyofizik
Biyokimya
Biyometri
Botanik
Deniz biyolojisi
Ekoloji
Embriyoloji
Entomoloji
Etoloji
Evrimsel biyoloji
Filojeni
Fizyoloji
Gelişim biyolojisi
Genetik
Histoloji
İhtiyoloji
İmmünoloji
Kriyobiyoloji
Limnoloji
Mikrobiyoloji
Moleküler biyoloji
Morfoloji
Nörobiyoloji
Ontojeni
Ornitoloji
Paleontoloji
Parazitoloji
Patoloji
Sitoloji
Sosyobiyoloji
Taksonomi
Tıp
Uzay Biyolojisi
Viroloji
Zooloji